برخی مواد شیمیایی مفید
انواع مختلفی از مواد شیمیایی در فعالیت های زندگی روزمره ما استفاده می شود. که از مواد شیمیایی مفید و مضر هستند.
برخی از نمونه های مواد شیمیایی مفید عبارتند از: فنل، دتول، پلاستیک ها، مواد شوینده، کودهای شیمیایی و داروهای مختلف. ما از این مواد برای انجام فعالیت های مختلف خود استفاده می کنیم.
فنل
فنل به اسید کربنیک نیز معروف است. این یک ترکیب آلی معطر است که یک ماده جامد، بلوری و سفید رنگ است و فرار می باشد. فنل یکی از مواد شیمیایی مفید نیز می باشد.
فنل توسط فریدلیب فردیناند را‌نگه در سال ۱۸۳۴ میلادی کشف شد. این ماده ابتدا از قطران زغال سنگ استخراج می شد. اما امروزه به میزان زیادی از نفت استخراج میگردد. فنل یک ترکیب آلی به شمار می‌رود که به میزان قابل توجهی در آب حل میشود. همچنین باید به درستی کنترل گردد، زیرا برای چشم، پوست و دستگاه تنفسی خورنده است. فنل برای اهداف مختلف استفاده میشود.
برخی از موارد استفاده فنل به شرح زیر است:
- فنل در صنایع دارویی استفاده می شود.
- همچنین برای ساختن نخ، پلاستیک و رنگ کاربرد دارد.
- از این ماده در مطالعه و استخراج مولکول های زیستی استفاده میشود.
- برای از بین بردن حشرات و باکتری ها
- در صنایع آرایشی و بهداشتی
- در زخم ها به عنوان ماده ضدعفونی کننده
دتول
دتول یکی از مواد شیمیایی مهم است که به عنوان دارو استفاده می شود. این ماده برای تمیز کردن بریدگی ها و زخم ها به کار می رود. دتول توسط کیت بنکیسر تولید شد و حتی قبل از سال ۱۹۳۶ هم مورد استفاده قرار می گرفته است.
دتول برای بسیاری از حیوانات به ویژه برای گربه ها سمی است. همچنین برای انسان‌ها نیز مضر می باشد. این ماده هنگام استشمام و بلع سمی است.
دتول برای اهداف مختلفی به کار می‌رود که برخی از موارد استفاده از آن به شرح زیر است:
- برای ضدعفونی کردن لباس
- برای تمیز کردن بریدگی ها و زخم ها
- برای محافظت از عفونت پوست در صابون
- برای تمیز کردن دیوار و کف کشتارگاه‌ها
مواد شوینده
مواد شوینده یک سورفکتانت یا مخلوط سورفکتانت است که دارای خاصیت پاک کنندگی است. از نظر شیمیایی مواد شوینده به نام آلکیل بنزن سوفونات شناخته میشود. مواد شوینده مانند صابون است، اما در آب استخر محلول تر هستند. آنها عملکرد قوی تری نسبت به صابون دارند، در شوینده ها نیز مواد شیمیایی مفید و مضر وجود دارد.
شوینده در آب اسیدی نیز کار می‌کند. شوینده ها از فرآورده‌های نفتی تهیه می شوند و معمولاً به صورت پودر یا محلول غلیظ در دسترس هستند. مواد شوینده غیر قابل تجزیه هستند و باعث آلودگی خاک و آب می‌شوند.
این ماده بسیار اساسی است و برای پوست مضر است. همچنین گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. شوینده، حاوی مواد شیمیایی مختلف دیگر از جمله سورفکتانت، سفید کننده، آنزیم نرم کننده، مواد براق کننده و خوشبو کننده است .
برخی از موارد استفاده از شوینده به شرح زیر می باشد:
- تمیز کردن ظروف خانگی
- شست و شوی لباس
- تمیز کردن سرامیک و کف دستشویی و حمام
مواد شیمیایی مفید و مضر در کودهای شیمیایی
کودهای شیمیایی مواد شیمیایی هستند که برای رشد گیاه بسیار مناسبند و به طور مستقیم به خاک و یا گیاهان وارد می شود. این کودها می توانند به عنوان مواد شیمیایی تعریف شوند، اما در آنها هم مواد شیمیایی مفید و مضر دیده می شود.
افزایش حاصلخیزی
کودهای شیمیایی باعث حاصلخیزی خاک می‌شوند و محصول باکیفیت تری تولید می کنند، زیرا حاوی مواد مغذی و معدنی لازم برای رشد نمو مناسب گیاهان هستند. به دلیل استفاده مداوم از زمین برای محصولات زراعی، حاصلخیزی زمین کاهش پیدا می‌کند که بر کیفیت محصول نیز اثر می گذارد. در چنین شرایطی ما از کودهای شیمیایی برای افزایش حاصلخیزی زمین و کیفیت محصول استفاده میکنیم.
کودها دو نوعند:
کودهای آلی و کودهای شیمیایی
کودهای شیمیایی توسط انسان با استفاده از یک روش مصنوعی تولید می‌شوند. این ماده حاوی مواد مغذی کافی برای گیاهان است.
کود های آلی کود های طبیعی هستند که از تجزیه بقایای حیوانات، فضولات طیور و گیاهان مرده به دست می آید. این کودها حاوی مواد مغذی کافی برای گیاهان نیستند.
کودهای شیمیایی محیط را آلوده می کنند، در حالی که کودهای آلی اینگونه نیستند.
رشد و نمو
معمولاً گیاه برای رشد و نمو مناسب به نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد. کودهای شیمیایی با مخلوط کردن این مواد ساخته می‌شوند. هدف اصلی کودهای شیمیایی تامین مواد معدنی کافی برای گیاهان هستند. کود های شیمیایی به مقدار محدود استفاده می شود و استفاده بیش از حد از آن می‌تواند برحاصلخیزی زمین تاثیر بگذارد.
عناصر اصلی مورد نیاز برای رشد و نمو گیاهان در زیر آمده است:
نیتروژن
نیتروژن برای رشد و نمو گیاهان بسیار مهم است. در رشد مناسب ساقه و برگ نقش مهمی دارد و کمبود نیتروژن می تواند کیفیت محصول را کاهش دهد و باعث زردی برگها و نقص سیستم ایمنی گیاه می شود.
برخی نمونه کودهای شیمیایی حاوی نیتروژن، اوره، سولفات آمونیوم و کلرید آمونیوم هستند.
فسفر
فسفر برای تولید بذر، فتوسنتز، تشکیل میوه، گل و رشد ریشه ضروری است. کمبود فسفر باعث توقف رشد گیاه، کاهش کیفیت میوه وهمچنین تشکیل نادرست گل میشود. فسفر زیاد هم روی محصول تاثیر می‌گذارد.
برخی از کودهای شیمیایی حاوی فسفر عبارتند: از سوپر فسفات کلسیم، فسفات آمونیوم، سوپر فسفات سه گانه.
پتاسیم
پتاسیم برای رشد مناسب گل ها، ریشه ها و ساقه برگ ها ضروری است. این ماده به عنوان فعال کننده بسیاری از آنزیم هایی که برای فتوسنتز مورد نیاز هستند عمل می‌کند. پتاسیم به مقاومت در برابر بیماری‌ها کمک می‌کند. کمبود پتاسیم باعث بازدهی کم، کاهش قدرت ایمنی و پژمردگی گل میشود.
برخی از نمونه‌های کودهای شیمیایی حاوی پتاسیم عبارتند از: نیترات پتاسیم، سولفات پتاسیم، کلرید پتاسیم و کربنات پتاسیم.
مواد شیمیایی مهم و مفید دیگری هم وجود دارند که عبارتند از:
- اسید اگزالیک
ماده شیمیایی که برای از بین بردن لکه های زنگ زدگی روی لباس استفاده میشود.
- رومید نقره
ماده شیمیایی که فیلم های عکاسی با آن روکش می‌شوند.
- تیزاب سلطانی
ماده شیمیایی که طلا در آن حل میشود.
- تفلون
ماده شیمیایی که ظروف نچسب با آن روکش می‌شوند.
- کلر
ماده شیمیایی مورد استفاده برای تصفیه آب به عنوان ضد عفونی کننده.
- آب اکسیژنه
ماده شیمیایی به عنوان ضدعفونی کننده در خوشبو کننده های دهان، خمیر دندان و غیره استفاده می شود.
- دی کرومات پتاسیم و اسید سولفوریک
مواد شیمیایی مورد استفاده در آزمایش نفس برای بررسی حالت مستی رانندگان.
- سولفید منیزیم
ماده شیمیایی که به عنوان ماده خلوص استفاده میشود.
- یدید نقره
ماده شیمیایی مورد استفاده در باروری ابر.
- سدیم تیولسولفات
ماده شیمیایی به عنوان عامل تثبیت کننده در عکاسی و همچنین برای شستشو به عنوان میکروب کش استفاده می شود.
- نیترات آمونیوم
ماده شیمیایی که معمولاً در مواد منفجره و همچنین کودها استفاده میشود.
- ژلاتین
ماده‌ای که برای ساخت پوسته های کپسول در صنایع دارویی استفاده می شود. این ماده همچنین به عنوان عامل ژل کننده در پخت و پز به کار می رود.
- اتانول
محصول صنعت نیشکر برای کاهش آلودگی همچنین کاهش واردات بنزین با بنزین مخلوط میشود.
- تترا کلراتیلن (پرو کلرواتیلن)
این ترکیب آلی به عنوان ماده تمیز کننده در خشکشویی به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
- پلی اکریلات سدیم
ماده شیمیایی که به دلیل خاصیت فوق‌العاده جاذب آن در پوشک بچه استفاده می شود.
- فرمالین (محلول آبی فرمالدهید)
ماده شیمیایی مورد استفاده برای مومیایی بدن و حفظ نمونه های حیوانی و نمونه های بافتی.
- گلیسرول
ترکیبی که به دلیل خاصیت رطوبت دهندگی آن، در کرم ها و صابون های مرطوب کننده استفاده می شود.
- یخ خشک (گلیکول و مخلوط آب)
مواد شیمیایی مورد استفاده تولید مه در صحنه‌های تئاتر یا استودیوها.
- فسفید روی
ماده شیمیایی که معمولاً به عنوان جونده کش استفاده می شود.
- اکسید روی
ماده شیمیایی که معمولاً در لوسیون های ضدآفتاب، فیلترهای سیگار و صنایع سرامیک استفاده می گردد.
